តំបន់&អន្តរជាតិ
តើវ៉ាក់សាំងជំងឺកូវីដ-១៩ អាចបញ្ចប់ការរាតត្បាត នៅលើពិភពលោក បានដែរឬទេ ?
អត្ថបទប្រែសម្រួលពីលោក Claire Felter នៃ Council on Foreign Relations
ពេញមួយឆ្នាំនៃការរាតត្បាតជំងឺកូវីដ-១៩ ការខិតខំជាសកលដើម្បីអភិវឌ្ឍនិងចែកចាយ វ៉ាក់សាំងដែលមានប្រសិទ្ធភាពបានបង្កើតជម្រើសជោគជ័យជាច្រើនរួចទៅហើយ ។ ការបង្កើនល្បឿននៃការចាក់វ៉ាក់សាំងច្រើនប្រភេទគឺមិនធ្លាប់មានពីមុនមកនោះទេ ។ ជាទូទៅ ដំណើរការនេះវាត្រូវចំណាយពេលចាប់ពី ៨ ទៅ ១៥ ឆ្នាំ ។បច្ចុប្បន្ននេះ ការចាក់ថ្នាំបង្ការរោគដល់ប្រជាជនពិភពលោក វាមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ទប់ទល់នឹងជំងឺរាតត្បាត ប៉ុន្តែក្នុងនោះ គេក៏ឃើញមាន ការប្រកួតប្រជែងជាសកលជុំវិញការ ផ្គត់ផ្គង់វ៉ាក់សាំង និងការស្ទាក់ស្ទើរ របស់សាធារណជនអំពីវ៉ាក់សាំងផងដែរ ។
នៅក្នុងអត្ថបទនេះ លោកអ្នកនឹងបានឈ្វេងយល់កាន់តែទូលំទូលាយអំពីចំណេះដឹងនិង ព័ត៌មានពាក់ព័ន្ធនឹងការផលិតវ៉ាក់សាំងជំងឺកូវីដ-១៩ ដែលរួមមានចំណេះដឹងអំពីស្ថានភាព នៃការចែកចាយវ៉ាក់សាំងនៅលើពិភពលោក ប្រទេសដែលចូលរួមក្នុងការអភិវឌ្ឍវ៉ាក់សាំង ប្រទេសនិងក្រុមហ៊ុនដែលឈានមុខគេនៅក្នុងការផលិតវ៉ាក់សាំង ការប្រជែងគ្នាក្នុងការ អភិវឌ្ឍឬពន្លឿនការផលិតវ៉ាក់សាំងក្នុងពេលនៃការរាតត្បាតជំងឺកូវីដ-១៩ និងថាតើវ៉ាក់សាំង អាចបញ្ចប់ការរាតត្បាតនៃជំងឺកូវីដ-១៩ នៅលើពិភពលោកបានដែរឬទេ ?
ស្ថានភាពនៃការចែកចាយវ៉ាក់សាំងនៅលើពិភពលោក
វ៉ាក់សាំងជាច្រើនត្រូវបានអនុម័តសម្រាប់ការប្រើប្រាស់ជាទូទៅ ឬបន្ទាន់នៅក្នុងប្រទេសនានា ក្នុងនោះរួមមានប្រទេសចិន រុស្ស៊ី ចក្រភពអង់គ្លេស និងសហរដ្ឋអាមេរិក ។ គិតត្រឹមខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២១ នេះ មានវ៉ាក់សាំងជាង ១០០ លានដូសទៅហើយត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅទូទាំង ពិភពលោក។
ប្រទេសមួយចំនួនដូចជាអ៊ីស្រាអែល និងអារ៉ាប់រួម កំពុងធ្វើឱ្យមានភាពជឿនលឿនយ៉ាងឆាប់ រហ័សក្នុងការចាក់វ៉ាក់សាំងបង្ការដល់ពលរដ្ឋរបស់ពួកគេ ខណៈដែលប្រទេសភាគច្រើនបាន ចាក់វ៉ាក់សាំងក្នុងចំនួនតិចតួចដល់ប្រជាជន ឬមិនទាន់បានចាប់ផ្តើមចាក់នៅឡើយ ។
តើភាគីណាខ្លះចូលរួមក្នុងការផលិតវ៉ាក់សាំង ?
ជាញឹកញាប់ ការផលិតវ៉ាក់សាំងបង្ការជំងឺគឺជាការប្រឹងប្រែងរួមគ្នានៃភាគីពាក់ព័ន្ធនៅគ្រប់ វិស័យនៃសង្គម ដោយរួមមានក្រុមហ៊ុនផលិតឱសថឯកជន សហការជាមួយភ្នាក់ងារ សុខភាពសាធារណៈ ឬមន្ទីរពិសោធន៍នៅតាមសាកលវិទ្យាល័យ ។ ខាងក្រោមនេះគឺជារូប ភាពមួយចំនួននៃអ្នកដើរតួសំខាន់ៗ នៅក្នុងការផលិតវ៉ាក់សាំងជំងឺកូវីដ-១៩ ។
តួអង្គរដ្ឋាភិបាល ៖ ទីភ្នាក់ងារសុខាភិបាលសាធារណៈបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងការផ្គត់ផ្គង់មូលនិធិ ដើម្បីបង្កើតវ៉ាក់សាំងជំងឺកូវីដ-១៩ ។ នៅសហរដ្ឋអាមេរិករដ្ឋបាលរបស់អតីតប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ បានចាប់ផ្តើមប្រតិបត្តិការវ៉ាក់សាំងដែលជាគម្រោងមួយមានគោលបំណង អភិវឌ្ឍវ៉ាក់សាំងដែលមានប្រសិទ្ធភាព និងគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ពលរដ្ឋអាមេរិកទាំងជាង ៣០០ លាននាក់ ។
ក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងនេះ ប្រាក់រាប់ពាន់លានដុល្លារត្រូវបានសន្យាផ្តល់ដល់ក្រុមហ៊ុន និងទីភ្នាក់ងារ ក្នុងផ្នែកសុខាភិបាលដើម្បីស្រាវជ្រាវ និងផលិតវ៉ាក់សាំង ក្នុងនោះរួមមាន មជ្ឈមណ្ឌល ត្រួតពិនិត្យនិងបង្ការជំងឺ វិទ្យាស្ថានជាតិសុខភាព (NIH) និងរដ្ឋបាលស្បៀង អាហារនិងឱសថ និងក្រសួងការពារជាតិអាមេរិក ។
គណៈកម្មការអឺរ៉ុបក៏បានផ្តល់ថវិកាដល់ក្រុមហ៊ុនផលិតជាច្រើនផងដែរ ។ នៅក្នុងទូរកិច្ចប្រជុំ កំពូលមួយនៅខែឧសភា ឆ្នាំ ២០២០ ដែលរៀបចំឡើងដោយសហភាពអឺរ៉ុប មេដឹកនាំ ពិភពលោក អង្គការ និងធនាគារ បានសន្យាផ្តល់ថវិកាចំនួន ៨ ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក សម្រាប់ការស្រាវជ្រាវវ៉ាក់សាំង ។ នៅក្នុងប្រទេសចិន រដ្ឋាភិបាលបានឃ្លាំមើលយ៉ាងដិតដល់ នូវកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងផលិតនៅលើទឹកដីរបស់ខ្លួនដោយក្នុងនោះក្រុមហ៊ុនរដ្ឋ ស៊ីណូហ្វាម (Sinopharm) បង្កើតបានប្រហែល ២ ភាគ ៥ នៃឧស្សាហកម្មវ៉ាក់សាំងនៅទូទាំងប្រទេស ។
ស្ថាប័នអន្តរជាតិ ៖ អង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO) និងស្ថាប័នពហុភាគីផ្សេងទៀត ដូចជាធនាគារពិភពលោក បានផ្តោតលើការផ្តល់ ហិរញ្ញប្បទាន និងការផលិតវ៉ាក់សាំងសម្រាប់ការប្រើប្រាស់ ជាសកល ជាពិសេសធានានូវការបែងចែកវ៉ាក់សាំងឱ្យត្រឹមត្រូវក្នុងចំណោមប្រទេស ទាំងអស់នៅលើពិភពលោក ។
នៅចំពោះមុខនៃកិច្ចប្រឹងប្រែងនេះដែរ សម្ព័ន្ធភាពពិភពលោកមួយដែលហៅថា Coalition for Epidemic Preparedness Innovation ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយប្រទេស ន័រវែស (Norway) ឥណ្ឌា មូលនិធិ Bill & Melinda Gates មូលនិធិ Wellcome Trust ដែលមានមូលដ្ឋាននៅ ចក្រភពអង់គ្លេស និងវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក ។
រួមជាមួយគ្នានោះដែរ GAVI ដែលជាសម្ព័ន្ធវ៉ាក់សាំងក៏ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយមូលនិធិ Gates Foundation គឺជាភាពជាដៃគូរវាងសាធារណៈនិងឯកជន ផ្តោតលើការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើង នូវការចាក់វ៉ាក់សាំងសម្រាប់ប្រជាជនក្នុងប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលទាប ។ នៅខែ មិថុនាឆ្នាំ ២០២០ អង្គការសុខភាពពិភពលោក Coalition for Epidemic Preparedness Innovation (CEPI) និង GAVI បានដាក់ចេញនូវគម្រោង COVAX ដែលជាគំនិតផ្តួចផ្តើមសកលមួយ មានគោលបំណងចែកចាយវ៉ាក់សាំងឱ្យបានចំនួន ២ ពាន់លានដូសនៅចុងឆ្នាំ ២០២១ ។ នៅខែមករា ឆ្នាំ ២០២១ មានប្រទេសប្រហែល ១៩០ បានចូលរួមជាមួយគម្រោង COVAX ហើយប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោក Joe Biden ក៏បានប្តេជ្ញានៅថ្ងៃដំបូងនៃរដ្ឋបាលរបស់លោក ថានឹងនាំសហរដ្ឋ អាមេរិក ចូលរួមនៅក្នុងគំនិតផ្តួចផ្តើមនេះដែរ ។
វិស័យឯកជន ៖ ក្រុមហ៊ុនឧស្សាហកម្មផលិតឱសថកំពុងជួយជំរុញយ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងដំណើរ ការផលិតវ៉ាក់សាំង ។ ក្រុមហ៊ុនរាប់ចាប់ពីជីវបច្ចេកវិទ្យា (Biotech) រហូតដល់ក្រុមហ៊ុនយក្ស ដូចជាក្រុមហ៊ុន Johnson & Johnson របស់សហរដ្ឋអាមេរិកបានបង្វែរការស្រាវជ្រាវនិង អភិវឌ្ឍន៍របស់ពួកគេផ្តោតទៅលើជំងឺកូវីដ-១៩ ។
វិទ្យាស្ថានស្រាវស្រាវ និងស្ថាប័នមិនស្វែងរកប្រាក់កំរៃ ៖ ភាគច្រើននៃបេក្ខជនចូលរួមក្នុង ការងារផលិតវ៉ាក់សាំងជំងឺកូវីដ-១៩ គឺជាសាកលវិទ្យាល័យ ឬមហាវិទ្យាល័យដែលជួយក្នុង ការស្រាវជ្រាវនៅមុនពេល ឬក្នុងពេលនៃការសាកល្បងព្យាបាល ។ មូលនិធិ Gates Foundation បានក្លាយជាមូលនិធិឈានមុខគេនៅលើពិភពលោកក្នុងការផ្តល់មូលនិធិសម្រាប់កិច្ចខិតខំ ប្រឹងប្រែងផលិតវ៉ាក់សាំងជំងឺកូវីដ-១៩ ។
តើប្រទេសណាខ្លះឈានមុខគេនៅក្នុងការផលិតវ៉ាក់សាំងជំងឺកូវីដ-១៩ ?
វ៉ាក់សាំងភាគច្រើនដែលត្រូវបានអនុម័តសម្រាប់ការប្រើប្រាស់គឺត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយ ក្រុមហ៊ុន និងក្រុមស្រាវជ្រាវនៅក្នុងប្រទេសចិន រុស្ស៊ី និងសហរដ្ឋអាមេរិក ។ ការសាកល្បង ចាក់វ៉ាក់សាំងលើមនុស្សដំបូងបង្អស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិកបានចាប់ផ្តើមនៅទីក្រុង Seattle នៅខែមីនា ឆ្នាំ ២០២០ ដែលជាវ៉ាក់សាំងផលិតដោយក្រុមហ៊ុន Moderna ។ វ៉ាក់សាំងនេះត្រូវ បានអនុម័តអោយប្រើប្រាស់ក្នុងលក្ខណៈបន្ទាន់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ប្រទេសសមាជិក នៃសហភាពអឺរ៉ុប និងប្រទេសមួយចំនួនទៀតបន្ទាប់ពីវាមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់នៅក្នុង ការសាកល្បងទ្រង់ទ្រាយធំ ។ វ៉ាក់សាំងរបស់ក្រុមហ៊ុន Pfizer និង BioNTech ក៏ត្រូវបាន អនុញ្ញាតិឱ្យប្រើប្រាស់ដោយភ្នាក់ងារបទប្បញ្ញត្តិ នៅក្នុងប្រទេសមួយចំនួនបន្ទាប់ពី ទទួលបាន លទ្ធផលជោគជ័យស្រដៀងគ្នានេះ ដែរ ។
វ៉ាក់សាំងរបស់ក្រុមហ៊ុន Johnson & Johnson រំពឹងថានឹងចូលទីផ្សារសហរដ្ឋអាមេរិកដោយ ក្រុមហ៊ុនបានដាក់ពាក្យសុំការអនុញ្ញាតការប្រើប្រាស់ជាបន្ទាន់នៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២១ ។ទីក្រុងប៉េកាំងបានអនុម័តឱ្យប្រើប្រាស់វ៉ាក់សំាងរបស់ខ្លួនចំនួនបួនដែលភាគច្រើនត្រូវបានប្រើ ប្រាស់ដោយប្រទេសផ្សេងទៀត ។ ប្រទេសរុស្ស៊ីបានអនុម័តឱ្យប្រើប្រាស់វ៉ាក់សាំងចំនួនពីរ ។ វ៉ាក់សាំងមួយក្នុងចំណោមពីរនេះត្រូវបានចែកចាយនៅក្នុងប្រទេសជាង ១០ ផ្សេងទៀត ។
បន្ថែមពីលើនេះទៀត បណ្តាប្រទេសនៅជុំវិញពិភពលោកបានអនុម័តឱ្យប្រើប្រាស់វ៉ាក់សាំង ដែលផលិតដោយសាកលវិទ្យាល័យ Oxford ចក្រភពអង់គ្លេស និងក្រុមហ៊ុនអង់គ្លេស – ស៊ុយអែត AstraZeneca ព្រោះតែវ៉ាក់សាំងនេះមានតំលៃថោក និងងាយស្រួលក្នុងការផ្ទុក និងដឹកជញ្ជូនជាងវ៉ាក់សាំងដទៃទៀត ។
វ៉ាក់សាំងជំងឺកូវីដ-១៩ ជាង ១០ ផ្សេងទៀតកំពុងឆ្លងកាត់ការសាកល្បងដំណាក់កាលគ្លីនីក ទ្រង់ទ្រាយធំ ហើយវ៉ាក់សាំងដែលមានសក្តានុពលប្រហែល ១៧៥ កំពុងស្ថិតក្នុងការអភិវឌ្ឍ តាមបែបវេជ្ជសាស្ត្រដោយក្រុមហ៊ុនឱសថ ស្ថាប័នសិក្សា និងទីភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាល ។
ការប្រជែងគ្នាក្នុងការអភិវឌ្ឍនិងពន្លឿនការផលិតវ៉ាក់សាំងជំងឺកូវីដ-១៩
ក្នុងកាលៈទេសៈធម្មតា ការបង្កើតវ៉ាក់សាំងត្រូវចំណាយពេលជាមធ្យមពី ៨ ទៅ ១៥ ឆ្នាំ ទម្រាំវ៉ាក់សាំងអាចធ្លាក់ក្នុងដៃរបស់អ្នកផ្តល់សេវាថែទាំសុខភាព ។ វ៉ាក់សាំងដែលត្រូវបាន ផលិតលឿនបំផុតមិនធ្លាប់មាននៅមុនពេលមានការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ គឺត្រូវ ចំណាយពេល ៤ ឆ្នាំដើម្បីផលិត ។ ទោះជាយ៉ាងណា បន្ទាប់ពីការលេចចេញនូវជំងឺកូវីដ-១៩ អ្នកស្រាវជ្រាវនៅជុំវិញពិភពលោកបានពន្លឿនដំណើរការអភិវឌ្ឍនេះ ។
តើវ៉ាក់សាំងអាចបញ្ចប់ការរាតត្បាតជំងឺកូវីដ-១៩ បានដែរឬទេ ?
ទោះបីជាមានវ៉ាក់សាំងមួយចំនួន ត្រូវបានអនុម័តអោយប្រើប្រាស់ក្នុងពេលបន្ទាន់ក៏ដោយ ក៏វានៅតែមានបញ្ហាប្រឈមយ៉ាងខ្លាំង ក្នុងការផលិតវ៉ាក់សាំងឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ ប្រជាជននៅលើពិភពលោក ។ ទោះបីជាគំនិតផ្តួចផ្តើមពហុភាគីដូចជា COVAX និង រដ្ឋាភិបាលនីមួយៗ កំពុងវិនិយោគរាប់ពាន់លានដុល្លារ ដើម្បីពង្រីករោងចក្រផលិតកម្មក៏ដោយក៏សមត្ថភាពផលិត នៅលើពិភពលោកបច្ចុប្បន្នគឺ នៅទាបជាងអ្វីដែលត្រូវការដដែលពោល គឺមានតែប្រទេសជាង ១០ ប៉ុណ្ណោះដែលមានសមត្ថ ភាពផលិតវ៉ាក់សាំងជំងឺកូវីដ- ១៩ ។
កិច្ចការនេះមិនត្រឹមតែជម្រុញប្រទេសនានាឱ្យពង្រីកការផលិតវ៉ាក់សាំងប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ ថែមទាំងជំរុញពួកគេឱ្យប្រជែងនឹងប្រទេសផ្សេងទៀតក្នុងគ្រាដែលការផ្គត់ផ្គង់វ៉ាក់សាំងនៅ មានកំណត់ ។ ប្រទេសអ្នកមានរួមមាន អូស្រ្តាលី កាណាដា និងសហរដ្ឋអាមេរិក បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយក្រុមហ៊ុនផលិតវ៉ាក់សាំងដើម្បីទិញវ៉ាក់សាំងក្នុងកម្រិត គ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ប្រជា ជនរបស់ពួកគេដែលធ្វើឱ្យបណ្តាប្រទេសដែលមានប្រាក់ ចំណូលទាបមិនអាចប្រជែង ទិញវ៉ាក់សាំងដើម្បីចាក់ឱ្យប្រជា ជនរបស់ខ្លួនឱ្យបានគ្រប់គ្នា គឺបានត្រឹមចាក់ឱ្យក្រុមជនដែលមានអាទិភាពប៉ុណ្ណោះ ។
ប្រទេសប្រេស៊ីល ចិន និងឥណ្ឌា សុទ្ធតែមានឧស្សាហកម្មផលិតវ៉ាក់សាំងធំៗ ដែលនឹង អនុញ្ញាតឱ្យពួកគេរក្សាទុកការផ្គត់ផ្គង់វ៉ាក់សាំងមួយចំនួនសម្រាប់ប្រជាជនរបស់ពួកគេផ្ទាល់ ។ អ្នកជំនាញក្នុងនោះរួមទាំងលោក Thomas J. Bollyky របស់ Council on Foreign Relations ផង បានព្រមានថាសង្រ្គាមដេញថ្លៃគ្នាចង់បានវ៉ាក់សាំងនាំឱ្យមានការចែកចាយមិនស្មើភាព ហើយនៅទីបំផុតទៅ វានឹងនាំទៅកាន់ភាពបរាជ័យនៅក្នុងការលុបបំបាត់ហានិភ័យនៃការ ផ្ទុះឡើងជំងឺរាតត្បាតថ្មី ។
បច្ចុប្បន្ន មេរោគកូរ៉ូណាថ្មីកំពុងបង្កើនការព្រួយបារម្ភក្នុងចំណោមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ និងមន្រ្តី សុខាភិបាលអំពីការកើនឡើងនៃការឆ្លង ការថយចុះប្រព័ន្ធភាពស៊ាំចំពោះអ្នកដែលបានឆ្លង មេរោគ និងការកាត់បន្ថយប្រសិទ្ធភាពនៃវ៉ាក់សាំងដែលត្រូវបានបង្កើតរួចហើយ ។ ក្រុមហ៊ុន Pfizer, BioNTech, និង Moderna កំពុងអភិវឌ្ឍវ៉ាក់សាំងបន្ថែមដើម្បីបង្កើនការការពារប្រឆាំង នឹងមេរោគថ្មី ។
បន្ថែមទៅលើបញ្ហាប្រឈមទាំងអស់នេះ ក៏មាននូវការព្រួយបារម្ភរបស់សាធារណជនអំពី ល្បឿននៃការផលិតវ៉ាក់សាំងផងដែរ ។ នៅក្នុងការស្ទង់មតិមួយកាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២០ ដោយមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវ Pew ប្រជាជនអាមេរិកប្រមាណ ៤០ ភាគរយដែលបានធ្វើការ ស្ទង់មតិបាននិយាយថា ពួកគេនឹងមិនទទួលវ៉ាក់សាំងទេ បើទោះជាវ៉ាក់សាំងទាំងនោះអាច ប្រើបានសម្រាប់ពួកគេក្នុងពេលឥឡូវនេះក៏ដោយ ៕ ប្រែសម្រួលអត្ថបទ ដោយ យាង សុធារិន្ទ
