តំបន់&អន្តរជាតិ
តើអវសាននៃរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ខិតជិតចូលមកដល់ឬ?
ទង្វើឃោរឃៅសាហាវយង់ឃ្នងរបស់របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាទៅលើប្រជាពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនចាប់តាំងពីរដ្ឋប្រហារថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ កំពុងធ្វើឱ្យរបបនេះបាត់បង់នូវប្រជាប្រិយភាព និងការគាំទ្រ ទាំងអ្នកនៅក្នុងប្រទេស និងពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ដែលសូម្បីតែប្រទេសចិន បើទោះជាមិន ទាន់មានអ្វីជាដុំកំភួនជាឯកតោភាគី ប៉ុន្តែមហាអំណាចមួយនេះក៏បានចូលរួមជាមួយសមាជិក ផ្សេងទៀតនៃក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិថ្កោលទោសអំពើហិង្សាប្រព្រឹត្តដោយ របបយោធាទៅលើអ្នកតវ៉ាសន្តិវិធី ។
People have taken to Myanmar’s streets for over a month since the military coup
របបយោធាបានប្រព្រឹត្តកំហុសកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរឡើងៗ ។ ករណីបាញ់ សម្លាប់ទៅលើក្មេងស្រីទើបតែមានអាយុ ៧ ឆ្នាំ នៅលើផ្ទះ ទាំងដែលនាងកំពុងស្ថិតនៅជាមួយ ឪពុកបានបង្ហាញនូវភាពអមនុស្សធម៌មិនគួរឱ្យជឿរបស់ក្រុមយោធា ។ ព័ត៌មាននៃការស្លាប់ របស់ក្មេងស្រីដែលគ្នាមិនទាន់ដឹងក្តីផងនោះ ត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយពាសពេញពិភពលោក ហើយ ត្រូវបានសកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងកុមារ ប្រតិកម្មមិនតិចទេចំពោះអំពើយង់ឃ្នង របស់របបនេះ ។
អ្នកខ្លះនិយាយថា របបនេះជិតដល់ថ្ងៃអវសាន្តហើយបើនៅតែបន្តប្រព្រឹត្តអំពើឃោរឃៅ អមនុស្សធម៌ដាក់ប្រជាពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនដូចបច្ចុប្បន្ន ។
បើទោះជាមនុស្សស្ទើរតែគ្រប់គ្នាមើលឃើញថា របបយោធាបានប្រព្រឹត្តកំហុសតាំងពីដើមទី មក ដោយចាប់ផ្តើមចេញពីការចាប់ខ្លួនអ្នកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ប្រធានាធិបតី វីន យីន និងអ្នក នយោបាយនៃគណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់អ្នកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី រហូតដល់ការបង្រ្កាបយ៉ាងឃោរឃៅទៅលើអ្នកតវ៉ា ដោយប្រើកាណុងបាញ់ទឹក ប្រើគ្រាប់ កាំភ្លើងជ័រ និងគ្រាប់កំភ្លើងពិត ការឡោមព័ទ្ធ ការចូលវាយពលរដ្ឋដល់ក្នុងផ្ទះ និងតំបន់ពួកគេរស់នៅ ការចាប់ខ្លួនដោយបង្ខំ និងតាមទំនើងចិត្ត រហូតដល់ចុងក្រោយបាន បាញ់ប្រហារបណ្តាលឱ្យក្មេងស្រីម្នាក់អាយុទើបតែ ៧ ឆ្នាំបាត់បង់ជីវិតទៀត ។
People look at smoke believed to be from a factory fire during the security force crack down on anti-coup protesters at Hlaing Thar Yar township, Yangon, Myanmar, March 14,2021. Photo Nyan Zay Htet. ///
In this image taken Sunday, Mar. 14, 2021, black smoke billows from the industrial zone of Hlaing Thar Yar township in Yangon, Myanmar. (AP Photo)
ពីក្នុងប្រទេស របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ក្រៅតែពីបាត់បង់ការគំាទ្រពីប្រជាជនរបស់ខ្លួន ពួកគេក៏ បាត់បងការគាំទ្រពីក្រុមជនជាតិភាគតិចនៅក្នុងប្រទេស និងពីក្រុមកងកម្លាំងឧទ្ទាមនៅក្នុង ប្រទេសមួយចំនូនដែលធ្វើសង្រ្គាមដណ្តើមស្វ័យភាពពីក្រុមយោធា និងរដ្ឋាភិបាលមីយ៉ាន់ម៉ា បើទោះជាពួកគេភាគច្រើនធ្លាប់បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងបទឈប់បាញ់ជាមួយរដ្ឋាភិបាលកន្លង មកក្តី ។ ពួកគេមួយចំនួនបានចេញមុខថ្កោលទោសរដ្ឋប្រហារយោធា និងថ្កោលទោសចំពោះ ការប្រើអំពើហិង្សាលើអ្នកតវ៉ា ។
របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាក៏កំពុងបាត់បង់ការគំាទ្រពីព្រះសង្ឃព្រះពុទ្ធសាសនាមីយ៉ាន់ម៉ាដែលជា តួអង្គធ្លាប់ដើរតួនាទីសំខាន់នៅក្នុងសង្គមមីយ៉ាន់ម៉ា ។ ព្រះសង្ឃជាច្រើនអង្គបានចុះថ្នល់ ចូលរួមតវ៉ាជាមួយប្រជាជន ។
ក្នុងពេលជាមួយគ្នា មនុស្សចំនួនដែលស្ថិតនៅក្នុងជួរកងកម្លាំងសមត្ថកិច្ចមីយ៉ាន់ម៉ាដែលរបប យោធាបានបញ្ជាឱ្យបាញ់សម្លាប់ ឬប្រើអំពើហិង្សាទៅលើអ្នកតវ៉ា បានរត់ចាកចោលរបប យោធាព្រោះតែពួកគេមិនអាចអនុវត្តបានតាមការបញ្ជារបស់មេដឹកនាំយោធា ខ្លះរត់គេចខ្លួន ទៅកាន់ប្រទេសឥណ្ឌាក្បែរខាងជាមួយក្រុមគ្រួសារ ខ្លះបោះបង់អាវុធចោលដើរចូលការពារ ក្រុមបាតុករតែម្តងក្នុងពេលដែលមេរបស់ពូកគេបញ្ជាឱ្យប្រើកម្លាំងបង្រ្កាបទៅលើបាតុករ ។
ចំណែកប្រជាជនមួយចំនួនទៀតបានចាកចេញពីផ្ទះទៅរកទីកន្លែងសុវត្ថិភាព ខ្លះធ្វើដំណើរ ទៅកាន់ព្រំដែនថៃ កន្លែងដែលមានសេចក្តីរាយការណ៍ថា សហគមន៍អន្តរជាតិកំពុងរៀបចំឱ្យ មានជំរុំភៀសខ្លួនសម្រាប់ទទួលជនភៀសខ្លួនមីយ៉ាន់ម៉ាទៅកាន់ទីនោះ ។
Commander-in-chief of Myanmar armed forces general Min Aung Hlaing arrives to pay his respects to country’s independence heroes during a ceremony to mark the 71st anniversary of Martyrs’ Day in Yangon on July 19, 2018.
រីឯឯកអគ្គរដ្ឋទូតដែលតំណាងឱ្យមីយ៉ាន់ម៉ានៅអង្គការសហប្រជាជាតិ នៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងនៅចក្រភពអង់គ្លេស បានចេញមុខអំពាវនាវឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិចាត់វិធានការបញ្ចប់ អំពើហិង្សានៅក្នុងប្រទេសរបស់ពួកគេ និងស្តារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសឡើងវិញ ។
ចំណែកប្រទេសនៅក្នុងអាស៊ានដែលពីដំបូងទីមកបាននៅស្ងៀមនៅចំពោះមុខរដ្ឋប្រហារ របស់របបយោធាដោយគិតថាវាជាកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់មីយ៉ាន់ម៉ាបើតាមគោលការណ៍អាស៊ាន មិនអាចជ្រៀតជ្រែកចូលការងារផ្ទៃក្នុងមីយ៉ាន់ម៉ា បានចាប់ផ្តើមតំឡើងសំឡេងរបស់ខ្លួននៅ ពេលមើលឃើញថា របបយោធាហាក់មិនបន្ធូរដៃសោះបង្រ្កាបដោយកំរោលទៅលើអ្នកតវ៉ា ។
ប្រទេសសិង្ហបុរីបានចេញមុខសម្តែងការបារម្ភពីវិបត្តិនយោបាយ និងអំពើហិង្សានៅមីយ៉ាន់ម៉ា ដោយអំពាវនាវឱ្យរបបយោធាបញ្ចប់ជាបន្ទាន់នូវការប្រើប្រាស់អំពើហិង្សាលើអ្នកតវ៉ា និងអំពាវ នាវឱ្យដោះលែងអ្នកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ប្រធានាធិបតី វីន យីន និងអ្នកទោសនយោបាយផ្សេង ទៀតឱ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ ដើម្បីចរចរស្វែងរកដំណោះស្រាយនយោបាយ ។
ក្នុងពេលជាមួយគ្នា ប្រធានាធិបតីឥណ្ឌូនេស៊ី និងនាយករដ្ឋមន្រ្តីម៉ាឡេស៊ី ក៏ចេញមុខអំពាវនាវ ឱ្យបញ្ចប់អំពើហិង្សា និងស្នើឱ្យអាស៊ានបើកកិច្ចប្រជុំកំពូលដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយវិបត្តិ នយោបាយនៅមីយ៉ាន់ម៉ា ។
ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីកាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែមីនា បានប្រកាសផ្អាកបញ្ជូនប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ាបន្ថែម ទៀតត្រឡប់ទៅកាន់ស្រុកកំណើតវិញ រហូតដល់ពេលមានកិច្ចប្រជុំកម្រិតកំពូលអាស៊ានដើម្បី ពិភាក្សាវិបត្តិនយោបាយនៅមីយ៉ាន់ម៉ាជាមុនសិន ។
សហគមន៍អន្តរជាតិ រួមមាន អង្គការសហប្រជាជាតិ សហរដ្ឋអាមេរិក ចក្រភពអង់គ្លេស សហភាពអឺរ៉ុប អូស្រ្តាលី ណូវ៉ែលហ្សេឡង់ និងប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យមួយចំនួនទៀតបាន ចេញមុខថ្កោលទោស សម្តែងការបារម្ភពីវិបត្តិនយោបាយ និងអំពើហិង្សានៅមីយ៉ាន់ម៉ា និងទាមទារឱ្យរបបយោធាដោះលែងមេដឹកនាំ និងអ្នកទោសនយោបាយ នៃគណបក្ស សម្ព័ន្ធដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងស្តារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសឡើងវិញ ។
មកទល់ពេលនេះ មានប្រទេសមួយចំនួនបានដាក់ទណ្ឌកម្មរួចហើយទៅលើរបបយោធា មីយ៉ាន់ម៉ា ដែលរួមមាន សហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពអឺរ៉ុប ចក្រភពអង់គ្លេស ណូវ៉ែលសេឡង់ កាណាដា និងអូស្រ្តាលី ។
បើតាមសារព័ត៌មាន Reuters កាលពីថ្ងៃទី០១ ខែកុម្ភៈ ដែលជាថ្ងៃរដ្ឋប្រហារដោយរបបយោធា
ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ចូ បៃដិន បានចេញបទបញ្ជាប្រតិបត្តិបង្កកទ្រព្យសម្បតិ្ត មួយពាន់លានដុល្លារដែលតម្កល់ទុកនៅឯធនាគារកណ្ដាលអាមេរិកក្នុងទីក្រុងញូយ៉ក ដែលរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ព្យាយាមដកយកនៅក្រោយរដ្ឋប្រហារ ។
ចំណែកក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុអាមេរិក ក៏បានប្រកាសដាក់ទណ្ឌកម្មដោយហាមមិនឱ្យក្រុមហ៊ុន ឬប្រជាជនអាមេរិករកស៊ីជាមួយមន្ត្រីមីយ៉ាន់ម៉ាចំនួន១២រូប និងក្រុមហ៊ុនមួយចំនួនគ្រប់គ្រង ដោយក្រុមយោធា ។ រីឯ កូនៗរបស់លោក មីន អ៊ុង លាំង (Min Aung Hlaing) រួមទាំងលោក មីន អ៊ុង លាំង និងក្រុមហ៊ុនចំនួន ៦ ដែលពួកគេគ្រប់គ្រង ក៏ស្ថិតនៅក្នុងបញ្ជីទណ្ឌកម្មរបស់ អាមេរិក ។ ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មអាមេរិក ក៏បានដាក់ទណ្ឌកម្មដោយតម្រូវឱ្យក្រុមហ៊ុនអាមេរិក ទាំងអស់ត្រូវ រឹតត្បិតការផ្ដល់អាជ្ញាបណ្ណសម្រាប់ការនាំចេញទំនិញ ឬសម្ភារៈនានាឱ្យក្រសួង ការពារជាតិ ក្រសួងមហាផ្ទៃ និងក្រុមហ៊ុនសម្ព័ន្ធ Myanmar Economic Holdings Limited (MEHL) និងក្រុមហ៊ុន Myanmar Economic Corporation (MEC) ដែលគ្រប់គ្រងដោយយោធា មីយ៉ាន់ម៉ា។
បន្ទាប់មក ក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុអាមេរិកបានប្រកាសបញ្ចូលមេប៉ូលិសម្នាក់ និងមេបញ្ជាការម្នាក់ នៃរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា រួមជាមួយអង្គភាពយោធាចំនួន២ ទៅក្នុងបញ្ជីខ្មៅជាប់ទណ្ឌកម្ម អាមេរិក ដោយចោទថាពួកគេមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការបង្រ្កាបក្រុមបាតុករ ។
ពីខាងសហភាពអឺរ៉ុបឯណោះ បានដាក់បម្រាមធ្វើដំណើរ និងបង្កកទ្រពសម្បត្តិប្រឆាំងនឹង បុគ្គលចំនូន ១១ រូបដែលមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងរដ្ឋប្រហារ ដែលរួមមានលោក មីន អោងហ្លេង និងលោក ម្យីន ស្វេ (Myint Swe) ។
មិនយូរប៉ុន្មានក្រោយរដ្ឋប្រហារ ប្រទេសណូវ៉េលសេឡង់បានប្រកាសផ្អាកកិច្ចព្រមព្រៀង កម្រិតខ្ពស់ជាមួយមីយ៉ាន់ម៉ា និងបានដាក់បម្រាមធ្វើដំណើរមេដឹកនាំយោធា ។ ចក្រភពអង់គ្លេសបានប្រកាសបង្កទ្រពសម្បត្តិ និងបានរារាំងមិនឱ្យជនជាតិអង់គ្លេស ផ្ដល់ជំនួយដោយប្រយោល ឬដោយផ្ទាល់ដែលអាចជួយដល់របបយោធា ។
ក្នុងពេលជាមួយគ្នា ប្រទេសកាណាដាបានបញ្ចូលមន្ត្រីយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាចំនួន ៩ រូបទៅក្នុងបញ្ជីខ្មៅរបស់ខ្លួន ខណៈដែលប្រទេសអូស្ត្រាលី ក៏បានផ្អាកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ មួយចំនួនជាមួយយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ហើយថានឹងបង្វែរជំនួយសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលទៅឱ្យ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលវិញ ។
ក្រោយពីមានការថ្កោលទោស និងទណ្ឌកម្មធ្លាក់មកជាបន្តបន្ទាប់ របបយោធាតាមរយៈអ្នកនាំ ពាក្យរបស់ខ្លួនបានចេញមុខបកស្រាយយកត្រូវ ថាអំពើហិង្សាដែលបានកើតឡើង និងបាន បណ្តាលឱ្យមានមនុស្សជាច្រើនសិបនាក់បាត់បង់ជីវិត គឺបង្កឡើងដោយភាគីអ្នកតវ៉ាហិង្សា ដែលរបបយោធាចាំបាច់ត្រូវតែចាត់វិធានការដើម្បីរក្សាសន្តិសុខនៅក្នុងប្រទេស ហើយថាក្នុងនោះសមត្ថកិច្ចក៏បានស្លាប់នៅក្នុងអំពើហិង្សាផងដែរ ។ ប៉ុន្តែជាការបកស្រាយយករួចខ្លួនរបស់ក្រុមយោធាធ្វើឱ្យគេពិបាកទទួលយកបាន ។
ទោះជារបបយោធាហាក់បានស្តីបន្ទោស និងទម្លាក់កំហុសទៅលើក្រុមបាតុករ ប៉ុន្តែកាលពី ថ្ងៃទី២៤ ខែមីនា របបយោធាបានសម្រេចចិត្តដោះលែងមនុស្សជាង ៦០០ នាក់ចេញពីកន្លែង ឃុំឃាំង ។
មនុស្សដែលត្រូវបានដោះលែងទាំងនោះគឺជាអ្នកធ្លាប់បានចូលរួមក្នុងការតវ៉ាប្រឆាំងរបបយោធាក្រោយរដ្ឋប្រហារ ។ នេះអាចចាត់ទុកថាជាសញ្ញានៃការបន្ទន់ឥរិយាបថមួយផ្នែកក្រោយ របបយោធារងនូវសម្ពាធពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ខណៈដែលភ្លើងកំហឹងរបស់ពលរដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ា ក៏កំពុងមាន ហើយការតវ៉ាក៏នៅតែបន្តធ្វើក្នុងរូបភាពផ្សេងៗ បើទោះជាមានការបង្រ្កាបយ៉ាង ឃោរឃៅពីសំណាក់សមត្ថកិច្ចមីយ៉ាន់ម៉ាក្តី ។
បើតាមសមាគមផ្តល់ជំនួយសម្រាប់អ្នកទោសនយោបាយមីយ៉ាន់ម៉ា (AAPP) គិតត្រឹមព្រឹកថ្ងៃទី ២៥ ខែមីនា នេះមានមនុស្សចំនួន ២៨៦ នាក់ហើយបានស្លាប់ដោយសារការបង្រ្កាបរបបក្រុម យោធា ។ ប៉ុន្តែសមាគមនេះថា ចំនួនមនុស្សស្លាប់ពិតប្រាកដប្រហែលជាអាចមានច្រើនជាង នេះទៀត ។
ជាមួយនឹងការបាត់បង់នូវការគាំទ្រកាន់តែច្រើនឡើងៗពីសំណាក់ប្រជាជនរបស់ខ្លួនគ្រប់ទីកន្លែងនៅក្នុងប្រទេស ព្រមទាំងរងនូវសម្ពាធ និងទណ្ឌកម្មកាន់តែច្រើនពីសំណាក់សហគមន៍ អន្តរជាតិផងនោះ របបយោធានឹងជួបប្រទះនូវការលំបាក ហើយដំណើរទៅមុខរបស់ពួកគេ នឹងជួបប្រទះតែនូវឧបសគ្គ ប្រសិនបើពួកគេមិនងាកមករកដំណោះស្រាយណាមួយដែល អាចធ្វើឱ្យប្រជាជនពេញចិត្តនោះទេ ៕
